DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB): BELİRTİLERİ, NEDENLERİ VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir? Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk çağında başlayan, ancak yetişkinlikte de devam edebilen nörogelişimsel bir bozukluktur. Dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik olmak üzere üç temel belirtisi vardır. DEHB, bireyin akademik, sosyal ve iş yaşamını etkileyebilen, ancak doğru tanı ve tedaviyle kontrol altına alınabilen bir durumdur.

DEHB’nin Belirtileri Nelerdir? DEHB, bireyden bireye farklılık gösterse de genel olarak üç belirti grubu altında incelenir:

  1. Dikkat Eksikliği Belirtileri:
    • Detaylara dikkat edememe ve sık hata yapma
    • Uzun süre odaklanmada güçlük çekme
    • Görevleri tamamlamakta zorlanma
    • Organize olamama, eşyaları sık kaybetme
    • Dış uyaranlara karşı aşırı duyarlılık
    • Unutkanlık ve günlük işlerde dağınıklık

  3. Hiperaktivite Belirtileri:

    • Sürekli hareket halinde olma
    • Uzun süre oturamama ve yerinde duramama
    • Sessiz aktivitelerde zorlanma
    • Aşırı konuşma ve söz kesme
    • Enerji düzeyinin yaşına göre fazla olması

  4. Dürtüsellik Belirtileri:

    • Sırasını beklemekte zorlanma
    • Düşünmeden hareket etme
    • Başkalarının sözünü kesme
    • Sabırsızlık ve ani tepkiler verme

DEHB’nin Nedenleri Nelerdir? DEHB’nin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı biyolojik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir:

  • Genetik Faktörler: Ailede DEHB öyküsü olan bireylerde risk daha yüksektir.
  • Beyin Kimyası: Beyindeki dopamin ve norepinefrin dengesizlikleri dikkat ve dürtü kontrolünü etkileyebilir.
  • Nörogelişimsel Faktörler: Beyin gelişiminde meydana gelen farklılıklar DEHB belirtilerine yol açabilir.
  • Çevresel Faktörler: Gebelikte alkol, sigara veya madde kullanımı, düşük doğum ağırlığı gibi faktörler DEHB riskini artırabilir.
  • Beslenme ve Uyku Düzeni: Sağlıksız beslenme ve düzensiz uyku alışkanlıkları DEHB belirtilerini kötüleştirebilir.

DEHB Nasıl Teşhis Edilir? DEHB tanısı, psikiyatristler ve uzman psikologlar tarafından yapılan kapsamlı değerlendirmelerle konur. Tanı sürecinde şu yöntemler kullanılır:

  • Kapsamlı bireysel görüşmeler
  • Aile ve öğretmenlerden alınan gözlemler
  • Dikkat ve bilişsel testler
  • Davranış ölçekleri ve anketler

DEHB’nin Tedavi Yöntemleri DEHB tedavisinde kullanılan yöntemler, bireyin yaşına, semptomlarının şiddetine ve yaşam koşullarına göre şekillendirilir. Başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:

  1. Psikoterapi ve Davranışsal Müdahaleler:

    • Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Dikkat ve dürtü kontrolü için etkili bir terapi yöntemidir.
    • Davranışsal Terapi: Olumlu davranışları pekiştirme ve problem davranışları değiştirme üzerine yoğunlaşır.
    • Aile Terapisi: Aile bireylerine DEHB konusunda rehberlik eder ve destek sağlar.

  2. İlaç Tedavisi:

    • Merkezi sinir sistemini düzenleyen ilaçlar (stimulant ve non-stimulant ilaçlar) doktor kontrolünde reçete edilir.
    • İlaç tedavisi bireyin ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilir ve düzenli takip gerektirir.

  3. Eğitim ve Destek Programları:

    • Özel eğitim ve bireysel öğrenme planları (BEP)
    • Dikkat geliştirme çalışmaları
    • Sosyal beceri eğitimi

  4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri:

    • Düzenli fiziksel aktivite yapmak
    • Sağlıklı ve dengeli beslenmek (işlenmiş gıdalardan ve şekerden kaçınmak)
    • Uyku düzenine dikkat etmek
    • Ekran süresini sınırlamak ve dikkat geliştirici aktiviteler yapmak

DEHB ile Başa Çıkma Stratejileri DEHB tanısı alan bireyler ve aileleri için bazı pratik öneriler:

  • Günlük rutinler oluşturun ve sadık kalmaya çalışın.
  • Görevleri küçük parçalara bölerek tamamlamayı deneyin.
  • Odaklanmayı artırmak için dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirin.
  • Pozitif pekiştirme kullanarak olumlu davranışları ödüllendirin.
  • Sosyal destek gruplarına katılarak deneyim paylaşımında bulunun.

Bi’İz Danışmanlık ile DEHB Tedavisi DEHB, bireyin yaşam kalitesini etkileyebilen ancak doğru destekle yönetilebilen bir bozukluktur. Bi’İz Danışmanlık olarak, uzman psikolog ve terapistlerimizle DEHB konusunda kapsamlı değerlendirme, terapi ve rehberlik hizmetleri sunuyoruz.

Eğer siz veya bir yakınınız DEHB belirtileri gösteriyorsa, erken müdahale büyük önem taşır. Bi’İz Danışmanlık olarak, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yaşayan bireylerin yaşam kalitesini artırmak için buradayız. Profesyonel destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz!

Sağlıklı bir zihin, dengeli bir yaşam için Bi’İz Danışmanlık yanınızda!